27
mars 2018, 19h45 -22h00
Maison de la Grèce
9, rue Mesnil, 75116 Paris
|
Coordinateur et intervenant :
José Manuel Lamarque,
Grand reporteur, expert en géopolitique
Intervenants :
Olivier Delorme,
écrivain et historien, ancien Maitre de conférences à
l'Institut d'études politiques de Paris (Sciences Po), auteur
de La Grèce et les Balkans du Ve siècle à nos jours, Gallimard,
2013
Christian Makarian,
Directeur délégué de la rédaction de l'Express
Georges Prévélakis,
Professeur de géopolitique à Paris I
Avec la participation d'Alexia
Kefalas,
journaliste à France 24, Le Figaro, France Télévision
et le journal TA NEA |
|
|
«
Athènes : Skopje ne répond pas.
L'impasse vécue par la Grèce,
confrontée à l'incompréhension d'un jeune État anciennement
yougoslave,
vue par des observateurs et journalistes
français et grecs »,
La
Communauté Hellénique de Paris et des environs a organisé, le 27
mars, à la Maison de la Grèce, une table ronde
sous le titre :
«
Athènes : Skopje ne répond pas.
L'impasse vécue par la Grèce, confrontée à
l'incompréhension d'un jeune État anciennement yougoslave, vue par
des observateurs et journalistes
français et grecs », à laquelle ont participé :
José Manuel Lamarque,
grand reporter, expert en géopolitique ;
Olivier Delorme,
écrivain et historien, ancien maître de conférences à l'Institut
d'études politiques de Paris (Sciences Po), auteur
de La
Grèce et les Balkans du Ve siècle à nos jours ; Christian
Makarian, directeur délégué de
la rédaction de l'Express ; Georges Prévélakis,
professeur de géopolitique à l’université Paris I ; avec la
participation d'Alexia Kefalas,
journaliste à France 24, Le Figaro, France Télévision et
le journal grec Tα Νέα.
La présidente de la
Communauté, Seta Theodoridis, dans son allocution
d’ouverture, a salué les participants et insisté sur le caractère
informatif de cette table ronde. Le consul de Grèce à Paris,
Dimitris Psiakhas, a bien voulu rendre compte à l’auditoire du
cours des négociations qui se déroulent sous l’égide de l’ONU et
préciser la nature du combat que conduit la délégation grecque en
faveur d’une solution ad omnes, c’est-à-dire qui ne
compromette pas l’avenir et garantisse la stabilité dans la région.
La discussion s’est
axée sur quatre points :
1. La revendication
par FYROM de l’identité macédonienne et l’utilisation des symboles
grecs anciens manifestent un retour des enjeux identitaires, donc un
repli identitaire dans cette région des Balkans, à un moment où,
partout dans le monde, s’exacerbe une double compétition pour les
symboles d’identité comme pour les ressources économiques.
Depuis l’invention
d’un peuple slave macédonien par un géographe serbe à la fin du XIXe
siècle – invention accueillie à l’époque favorablement par les
Grecs, puisqu’ il éloignait le danger de récupération de la région
et de ce peuple par les Bulgares, – la question identitaire en
résultant continue à poser des problèmes non seulement à la Grèce,
mais aussi à la Bulgarie et à l’Albanie.
2. Du coté grec,
l’utilisation du terme Macédoine en dehors de la construction
nationale grecque et la revendication par FYROM de symboles
identitaires considérés comme appartenant à la civilisation grecque
sont perçues par le peuple grec comme une usurpation d’identité,
voire comme une menace de sa propre hellenité. Les dernières
manifestations qui ont réuni, en Grèce, des dizaines de milliers de
personnes ont été interprétées, par certains, comme la résurgence
d’un sentiment nationaliste. Or, en s’en rapportant aux propos de
ceux-là mêmes qui défilaient, on aurait dû s’en tenir au constat
que, ce qui les dérangeait, c’était l’irrédentisme inhérent à ce
qu’ils considèrent comme une usurpation identitaire. Et ceci surtout
dans une région comme la Grèce du Nord, dont une partie notable de
la population descend des refugiés d’Asie Mineure et des régions
Pontiques, chez qui la mémoire du déracinement est toujours vive.
Les Grecs considèrent, qu’en 2018, la Grèce sous tutelle budgétaire
et en pleine récession ne réagit pas plus qu’en 1948, quand, en
pleine guerre civile, elle n’était pas en mesure de s’élever contre
la politique de Tito qui s’est permis de dénommer Macédoine la
région en cause.
3. Le contexte est
très préoccupant dans cette zone qui, pour la première fois depuis
la 2e Guerre mondiale, subit de très fortes pressions
géopolitiques. Le risque principal consiste en une possible
contagion de l’instabilité du Moyen-Orient à travers la Turquie qui,
fragilisée notamment par la question Kurde, deviendrait imprévisible
et provoquerait de graves incidents dans la région. La politique
néo-ottomane d’Erdogan dont témoignent, par exemple, les accords
signés avec l’Albanie et la présence turque en Bosnie et au FYROM
accroissent cette inquiétude.
Si le problème
identitaire du FYROM, un État où cohabitent plusieurs peuples de
confessions et de langues différentes, affecte la Grèce, une analyse
élargie montre aisément que, dans la région, les problèmes des
autres États qui gravitent aux alentours : Kossovo, Serbie, mais
Chypre aussi bien, ne trouvent pas de solution dans le seul cadre
d’une action européenne. Les relations entre la Russie et l’Europe
sont très tendues, certes, sous de nombreux angles, mais, en plus, à
cause de Kossovo. La présence de l’OTAN dans la région, du fait de
l’inexistence d’une défense européenne propre, aggrave la situation.
Dans ce contexte, la
résolution du problème de la Macédoine relèverait de la quadrature
du cercle : toutes les options sont mauvaises. Si nous ne trouvons
pas de solution, nous perdrons entièrement notre capacité
diplomatique et nous nous acheminerons inévitablement vers une
division du peuple grec.
4. Tout cela pose une
question géopolitique à l’Europe : que faire des Balkans et que
faire dans les Balkans? Vielle question, s’il en est ! N’oublions
pas que le sommet Europe -Turquie de Varna en Bulgarie a débouché
sur une impasse. Nous nous trouvons donc face à une Europe incapable
de proposer des solutions viables. Cette inefficacité de l’Union
Européenne, qui, depuis des décennies, n’a su mener dans la région
que des politiques néo libérales, en provoquant une profonde
détérioration des économies au sein même des pays issus de
l’ex-Yougoslavie : Monténégro, Kossovo, FYROM, devenues des
économies mafieuses ou semi mafieuses, avec toutes sortes de
conséquences et de complications géopolitiques.
L’Europe a transformé
la Grèce en terrain d’expérimentation, en laboratoire d’eugénisme
économique et contribué ainsi à la dévalorisation du pays, ces
dernières années, n’hésitant pas à présenter les Grecs comme un
peuple de fainéants et de profiteurs, si l’on s’en rapporte à la
doxa propagée, au cours de ces dernières années, par les media
occidentaux ; cependant, bien que très isolée, elle persiste à faire
entendre sa voix pour une solution raisonnable, face à un
environnement indifférent – sinon hostile. Pour faire face à un
risque de déflagration dans cette « poudrière » virtuelle prête à
exploser, la Grèce doit avoir des alliés fiables, forts et
courageux.
La résolution du
problème identitaire du FYROM, dans un contexte géopolitique très
instable, nécessite donc, à la base, la mobilisation des
intellectuels des pays européens et balkaniques, dans une conscience
aigüe de la complexité identitaire de notre monde et la proposition
des solutions qui correspondent à la réalité historique et
politique, par une reconnaissance actuelle, effective – et non
imaginaire – des différents peuples de la région. Pour ce qui est de
la Grèce, son action doit sensibiliser les autres pays à une
problématique renouvelée et chercher des alliés prêts à lui
témoigner vigilance et soutien pour aider à la maîtrise de la crise
géopolitique qui menace la région.
Niki Papaïliaki,
Marie Roblin
"Αθήνα: Τα Σκόπια δεν απαντούν.
Το αδιέξοδο που βιώνει η Ελλάδα, αντιμετωπίζοντας την έλλειψη
συνεννόησης
με ένα νεότευκτο πρώην γιουγκοσλαβικό κράτος,
όπως το βλέπουν Γάλλοι και Έλληνες παρατηρητές και δημοσιογράφοι "
Η Ελληνική Κοινότητα Παρισιού και Περιχώρων διοργάνωσε στις 27 Μαρτίου
2018, στο Ελληνικό Σπίτι στο Παρίσι, ανοικτή συζήτηση στρογγυλής
τράπεζας με τον τίτλο: « Αθήνα: Τα Σκόπια δεν απαντούν. Το αδιέξοδο που
βιώνει η Ελλάδα, αντιμετωπίζοντας την έλλειψη συνεννόησης με ένα
νεότευκτο πρώην γιουγκοσλαβικό κράτος, όπως το βλέπουν Γάλλοι και
Έλληνες παρατηρητές και δημοσιογράφοι ».
Στην Στρογγυλή Τράπεζα συμμετείχαν : ο
José
Manuel
Lamarque,
δημοσιογράφος, ειδικός σε θέματα γεωπολιτικής, ο
Olivier
Delorme,
συγγραφέας και ιστορικός, επίτιμος λέκτορας του Ινστιτούτου Πολιτικών
Σπουδών του Παρισιού (Sciences
Po)
και συγγραφέας του τρίτομου έργου Η Ελλάδα και τα Βαλκάνια από τον
πέμπτο αιώνα μέχρι σήμερα ,
Gallimard
2013, ο
Christian
Makarian,
αρχισυντάκτης του εβδομαδιαίου περιοδικού
L’Express,
ο Γεώργιος Πρεβελάκης, καθηγητής γεωπολιτικής στο Πανεπιστήμιο
Paris
I,
και η Αλεξία Κεφαλά, δημοσιογράφος στο
France
24,
Le
Figaro,
France Télévision
και Τα Νέα.
Η Πρόεδρος της Κοινότητας, Σέτα Θεοδωρίδη, η οποία προλόγισε τη
συνάντηση, χαιρέτισε τους ομιλητές και επέμεινε στον ενημερωτικό
χαρακτήρα αυτής της στρογγυλής τράπεζας. Ο Πρόξενος της Ελλάδας στο
Παρίσι, Δ. Ψιάχας, ενημέρωσε το ακροατήριο για την πορεία των
διαπραγματεύσεων υπό την αιγίδα του ΟΗΕ και για τον αγώνα της ελληνικής
αντιπροσωπείας για μια λύση
ad
omnes,
μια λύση που δεν θέτει σε κίνδυνο το μέλλον και εγγυάται τη σταθερότητα
στην περιοχή.
Η συζήτηση επικεντρώθηκε σε τέσσερα σημεία:
1. Η διεκδίκηση μακεδονικής ταυτότητας και αρχαίων ελληνικών συμβόλων
από την πΓΔΜ αντανακλά την επιστροφή των ζητημάτων ταυτότητας στα
Βαλκάνια, σε μια εποχή που, παντού στον κόσμο, ο ανταγωνισμός για τα
σύμβολα ταυτότητας αποβαίνει τόσο ισχυρός όσο και ο ανταγωνισμός για
τους οικονομικούς πόρους. Από την επινόηση ενός σλαβομακεδονικού λαού
από έναν Σέρβο γεωγράφο στα τέλη του 19ου αιώνα, – που εκείνη την εποχή
έγινε ευνοϊκά αποδεκτή από τους Ελληνες, επειδή απομάκρυνε τον κίνδυνο
διεκδίκησης της περιοχής από τη Βουλγαρία–, το θέμα της ταυτότητας, που
η επινόηση αυτή δημιούργησε, εξακολουθεί να προκαλεί προβλήματα όχι μόνο
στην Ελλάδα, αλλά και στη Βουλγαρία και την Αλβανία.
2. Από την πλευρά της Ελλάδας, η χρήση του όρου Μακεδονία εκτός της
ελληνικής εθνικής κατασκευής και η διεκδίκηση της πΓΔΜ για σύμβολα
ταυτότητας που θεωρούνται ότι ανήκουν στον ελληνικό πολιτισμό,
εκλαμβάνονται από τον ελληνικό λαό ως αρπαγή ταυτότητας, ως απειλή της
ελληνικότητάς του. Οι πρόσφατες διαδηλώσεις στην Ελλάδα που συγκέντρωσαν
χιλιάδες άτομα ερμηνεύτηκαν ως έκφραση ενός ακραίου εθνικιστικού
αισθήματος. Όταν όμως ερωτούνταν, οι διαδηλωτές απαντούσαν ότι εκείνο
που τους ενοχλεί είναι οι εγγενείς αλυτρωτικές συνέπειες αυτού που
θεωρούν ως αρπαγή ταυτότητας.
Και αυτό ειδικότερα σε μια περιοχή όπως η Βόρεια Ελλάδα, όπου ζούν
σήμερα απόγονοι προσφύγων της Μικράς Ασίας και του Πόντου, στους οποίους
η μνήμη του ξεριζωμού είναι ακόμα ζωντανή. Οι Έλληνες θεωρούν ότι το
2018, η Ελλάδα, υπό οικονομικό έλεγχο και σε ύφεση, δεν μπορεί να
αντιδράσει στις διεκδικήσεις αυτές, ακριβώς όπως και το 1948, όταν, εν
μέσω εμφυλίου πολέμου, δεν ήταν σε θέση να αντισταθεί στην πολιτική του
Τίτο που ονόμασε την περιοχή αυτή Μακεδονία.
3. Αυτήν τη στιγμή, το γενικότερο πλαίσιο είναι πολύ ανησυχητικό στα
Βαλκάνια, τα οποία, για πρώτη φορά μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο,
υφίστανται τόσο σημαντικές γεωπολιτικές πιέσεις. Το κύριο πρόβλημα είναι
η εξάπλωση της αστάθειας της Μέσης Ανατολής μέσω της Τουρκίας η οποία,
αποδυναμωμένη από το κουρδικό ζήτημα, μπορεί να καταστεί απρόβλεπτη και
να προκαλέσει θερμά επεισόδια στην ευρύτερη περιοχή. Η νεο-οθωμανική
πολιτική του Ερντογάν με τις συμφωνίες που υπογράφηκαν με την Αλβανία,
την τουρκική παρουσία στη Βοσνία και στην πΓΔΜ, επιτείνουν την αστάθεια.
Αν το πρόβλημα ταυτότητας της πΓΔΜ, ένος κράτους όπου συνυπάρχουν
εθνότητες διαφορετικών θρησκειών και γλωσσών, επηρεάζει την Ελλάδα, μία
αναγκαία μακροσκοπική ανάλυση θα μας έδειχνε ότι και τα προβλήματα
άλλων κρατών της ευρύτερης περιοχής (Κόσοβο, Σερβία, Κύπρος ) δεν
αντιμετωπίζονται με τη δέουσα σοβαρότητα από την Ευρώπη. Η παρουσία του
ΝΑΤΟ και η απουσία ευρωπαϊκής άμυνας επιδεινώνουν την κατάσταση.
Στο πλαίσιο αυτό, η επίλυση του προβλήματος της Μακεδονίας καθίσταται
περίπου αδύνατη: όλες οι επιλογές είναι κακές. Αν δεν βρούμε μια λύση,
θα χάσουμε εντελώς τη διπλωματική μας αξιοπιστία και οποιαδήποτε λύση θα
έχει ως αναπόφευκτη συνέπεια τον διχασμό του ελληνικού λαού.
4. Όλα αυτά θέτουν ένα γεωπολιτικό ερώτημα για την Ευρώπη: τι πρέπει να
κάνουμε με τα Βαλκάνια και τι θα κάνουμε στα Βαλκάνια; Αυτό είναι ένα
τεράστιο ζήτημα! Ας μην ξεχνάμε ότι η σύνοδος κορυφής Ευρώπης-Τουρκίας
στη Βάρνα της Βουλγαρίας κατέληξε σε αδιέξοδο. Αντιμετωπίζουμε λοιπόν
μια Ευρώπη που δεν είναι σε θέση να προτείνει βιώσιμες λύσεις. Αυτή η
αναποτελεσματικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία επί δεκαετίες
εφάρμοσε στην περιοχή νεοφιλελεύθερη οικονομική πολιτική, προκάλεσε
βαθιά επιδείνωση των οικονομιών στις χώρες της πρώην Γιουγκοσλαβίας ( οικονομίες
μαφίας ή ημι-μαφίας στο Μαυροβούνιο, Kossovo, FYROM ), και οδήγησε σε
γεωπολιτικές επιπλοκές.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει επιτρέψει στα οικονομικά συμφέροντα να
μετατρέψουν την Ελλάδα σε πειραματικό χώρο, σε εργαστήριο οικονομικής
ευγονικής, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στην απαξίωση και υποτίμηση
της χώρας τα τελευταία χρόνια. Η διάσυρση του ελληνικού λαού για
αισχροκέρδεια, ανεντιμότητα και έλλειψη εργατικότητας, εικόνα που
κυκλοφόρησε ευρύτατα από τα δυτικά μέσα ενημέρωσης τα τελευταία χρόνια,
συνετέλεσε στην καταρράκωση της πολιτικής αξιοπιστίας της χώρας. Παρ’όλα
αυτά, αν και απομονωμένη, η Ελλάδα συνεχίζει να επιμένει για μια λογική
λύση.
Η επίλυση του προβλήματος της ταυτότητας της πΓΔΜ, σε ένα ασταθέστατο
γεωπολιτικό περιβάλλον, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την κινητοποίηση
διανοουμένων των ευρωπαϊκών και βαλκανικών χωρών, γύρω από την
πολυπλοκότητα της ταυτότητας του κόσμου μας και την πρόταση λύσεων που
θα ανταποκρίνονται στην ιστορική και πολιτική πραγματικότητα, που θα
εκφράζουν το σύνολο των λαών της περιοχής. Από την πλευρά της, η
Ελλάδα θα πρέπει να αγωνιστεί για την ευαισθητοποίηση των άλλων λαών και
κρατών στο ζήτημα αυτό και να αναζητήσει συμμάχους που θα είναι έτοιμοι
να την υποστηρίξουν στη σωστή διαχείριση της γεωπολιτικής κρίσης που
απειλεί την περιοχή.
Νίκη Παπαηλιάκη,
Marie Roblin
Comment vous procurer les livres de nos
intervenants :
Les livres de :
Olivier Delorme
Les livres de :
-
Georges Prévélakis_1
-
Georges Prévélakis_2
-
Georges Prévélakis_3
Les livres de :
José-Manuel Lamarque
Les livres de :
Christian Makarian
